Sosyal giri�imcili�e genel bak�� ve T�rkiye�deki �rnekler

Giri�imcilik nedir, giri�imci nas�l olunur sorular� soruldu�unda “verimlilik” ve “kâr” kavramlar�ndan bahsediliyor. Sosyal giri�imcilik, giri�imcili�in yaln�zca üretim faktörlerini bir araya getirmek ve f�rsatlardan istifade ederek kâr elde etmek olmad���n� gösteriyor.  

Giri�imcilik türleri aras�nda bulunan sosyal giri�imcilik, giri�imcili�in unsuru “kâr” ile sivil toplum kurulu�lar�n�n unsurlar� “toplumsal fayda”, “iyi niyet”, “özveri” kavramlar�n� harmanl�yor. Bir ba�ka ifadeyle sosyal giri�imcilik, toplumsal ideallerle yönetim becerilerini harmanlamay� ifade ediyor. Peki, Türkiye’de sosyal giri�imlerin durumu nedir?

“Giri�imcilikte büyümek veya para kazanmak de�il, toplumsal fayda esast�r” görü�üne dayanan sosyal giri�imcilik, toplumsal sorunlara çözümler geli�tirilmesine ve sistemlerin dönü�türülmesine olanak tan�yor. Sosyal giri�imcilik sayesinde özel sektörde de toplumsal fayda sa�lamaya yönelik giri�imlerde bulunuluyor.

Giri�imcilik ve sosyal giri�imcilik farklar�

Giri�imcilerin en önemli özellikleri bir ticari i�letmenin riskini üstlenmesi olarak öne ç�k�yor. Bu aç�dan sosyal giri�imci ve ticari giri�imci farkl�l�k gösteriyor. Ticari/ geleneksel giri�imci ve sosyal giri�imcinin aras�ndaki farkl�l�klar� �öyle s�ralayabiliriz:

• Giri�imci yeni ihtiyaçlara odaklan�rken sosyal giri�imci yeni yakla��mlarla uzun dönemli amaçlara yöneliyor.
• Giri�imciler pay sahipleri ve kendi adlar�na risk al�rken sosyal giri�imciler payda�lar ad�na risk al�yorlar.
• Giri�imciler i� veya i�letme yaratmaya çal���rken sosyal giri�imciler de�i�im yaratmaya çal���yor.
• Giri�imciyi yeni i� kurma, kendi i�ine ba�lama ve finansal kazanç elde etme dü�üncesi motive ederken sosyal giri�imcinin motivasyon kayna��n� sosyal de�i�im ve kendi mü�teri grubunun geli�imi motive ediyor.
• Giri�imcilerin risk tercihi para ve sayg�nl�k kazanmaya dönükken sosyal giri�imciler sivil toplum ihtiyaçlar�n� kar��lamak için risk al�yor.
• Giri�imcilerin temel amac� kâr sa�lamak olurken sosyal giri�imciler kâr amaçl� aktivitelere kat�lsalar da kâr sa�lamay� araç olarak görüyorlar.

Sosyal giri�imcilik çe�itleri

Sosyal giri�imcilikte topluma fayda sa�lamak için ticari giri�imciliktekinin aksine sermaye aç�s�ndan rahat olmak gerekiyor. Bu ba�lamda sosyal giri�imcilik çe�itleri �öyle s�ralanabilir:

• Kar amac� gütmeyen sosyal giri�im: Bu sosyal giri�imcilik türünde amaç piyasa ya da devlet taraf�ndan sunulmayan bir hizmeti kar��lamak.
• Kar amac� güden sosyal giri�im: Temel amaç kar maksimizasyonu de�il; giri�imi büyütmek ve daha fazla insana ula�abilmek. 
• Hibrit sosyal giri�im: Bu sosyal giri�imcilik türünde giderler ürün veya hizmet sat�larak kar��lan�yor.

Türü fark etmeksizin sosyal giri�imcilikte sürdürülebilir bir miras b�rakmak, toplumun ihtiyaçlar�na cevap vermek ve ekonomik menfaat olmadan dünyay� daha iyi bir yer haline getirmek mümkün oluyor.

Türkiye’de sosyal giri�imcilik

Türkiye’de sosyal giri�im kavram� daha çok akademisyenler, sivil toplum kurulu�lar�, politika yap�c�lar ve uygulay�c�lar taraf�ndan ilgi görüyor. Türkiye’de sosyal giri�imcilik ilk olarak Osmanl� Devleti döneminde “�irket-i Hayriye”nin kurulmas�yla ba�lad�. Günümüzde modern anlamda sosyal giri�imcili�in ba�lang�c�n�n 2004’te Ashoka ile ba�lad��� biliniyor. Günümüzde özel �irketlerde de sosyal giri�imler oldu�u görülüyor. Türkiye’de Fazla G�da, Otsimo, Givin, Kitapmatik, Ask�da Ne Var, WeWalk, SosyalUp ve �htiyaç Haritas� gibi sosyal giri�imcilik örnekleri öne ç�k�yor.