Javascript, yaz�l�m geli�tiriciler taraf�ndan tercih edilen en popüler kodlama dilleri aras�ndad�r. Java script ile web sitenin fonksiyonlar�n� art�rabilir veya dinamik web sitesi olu�turabilirsiniz.
Javascript Nedir?
20.yüzy�l�n sonunda Amerikan kökenli bir bilgisayar hizmetleri �irketi çal��an� taraf�ndan yarat�lan Javascript, son halini almadan önce uzun süreçlerden geçti. Yakla��k 25 senelik geli�im sürecinin ard�ndan dünyan�n en popüler yaz�l�m dilleri aras�na girmeyi ba�ard�. Günümüzde, internet sitelerinin %90’�ndan fazlas� Javascript kullanmaktad�r.
Aç�l�r-kapan�r menüler ya da bir web sitesinde yanl�� veri girdi�imizde kar��m�za ç�kan uyar� kutucu�u Java script’e verilebilecek en küçük örneklerdendir. Tabii ki bu örnekler, buz da��n�n görünmeyen k�sm�. Web geli�tiriciler, Javascript ile mükemmel i�lere imza atmakta ve her gün Javascript geli�im göstermektedir.
Javascript Ne ��e Yarar?
Javascript, internet sitelerini e�lenceli ve i�levsel hale getiren en önemli web yaz�l�m dilidir. Bu sayede, internet sitesini gezmek, kullan�c� için zevkli bir i�e dönü�ür. Aç�lan veya kayan menüler, hareketli semboller vs. web sayfas�n� dinamik bir hale getirir. Javascript ile olu�turulan web sayfalar�, estetik olarak daha güzel görünür ve kullan�c�lar taraf�ndan be�eni toplar.
Geçmi�ten Günümüze Javascript
Mocha, LiveScript isimleri ile yaz�l�m dünyas�na giri� yapan Java script, 1995 y�l�n�n bir bahar ay�nda yakla��k 15 günde üretildi. Javascript’in yarat�c�s� Brenden Eich taraf�ndan 25 y�ll�k geli�im sürecinin ilk ad�m� at�ld�. O zamanlar, Netscape bünyesi alt�nda çal��t��� için �irketin kurucusu taraf�ndan Mocha ismi verildi.
Ard�ndan, LiveScript ismini ald�. Belki de Javascript’in bu kadar popüler hale gelmesini sa�layan pazarlama hamlesi Sun ile yap�lan lisans anla�malar�yd�. Java script popüler hale gelene kadar, taray�c�lar Javascript’e ayak uyduram�yordu. Çünkü, taray�c�lar Javascript’i desteklemiyor ve bu yüzden çal��m�yordu. Sadece Netscape taraf�ndan geli�tirilen taray�c�larda Javascript kullan�labiliyordu.
Gördü�ü ilgi ve destek ile birlikte Javascript, adeta kar topu gibi büyümeye ba�lad� ve taray�c�lar da bu serüvene ortak oldu. Günümüzde kullan�lan taray�c�lar�n tamam� Javascript’i desteklemektedir.
Javascript, Java ile Fark� Nedir?
Java ile Javascript’i ay�rt etmemizi sa�layan en büyük fark, dillerin türüdür. Java, oyun konsollar�ndan bilgisayarlara, ak�ll� telefonlardan internet dünyas�na kadar birçok platformda kullan�l�r. Yani Java, nesne yönelimli programlama dilidir. Javascript ise web sayfalar�n�n ya da uygulamalar�n niteliklerini art�ran daha i�levsel bir hal almas�n� sa�layan dinamik bir yaz�l�m dilidir.
Dinamik içerikler olu�turmak için Java script’in yan�nda HTML ve CSS ile birlikte kullan�l�rken Java’da bu tarz bir �art söz konusu de�ildir. Java, zeminden ba��ms�z ve aç�k kaynak kodlu yaz�l�m dilidir. Sadece Java kullanarak mobil veya bilgisayar uygulamalar� geli�tirebilir, veri saklayabilirsiniz.
Bunlar�n yan� s�ra, 2 programlama dili türü de C dilini kullanmakta ve istemci taraf�nda görev almaktad�r.
Javascript Nas�l Ö�renilir?
Yaz�l�m dünyas�na giri� yapmak ya da halihaz�rda var olan yaz�l�m bilgisini zenginle�tirmek isteyenler taraf�ndan tercih edilen dillerin ba��nda sahip oldu�u popülarite sebebiyle Javascript gelir.
Yaz�l�mc�lar�n da çok iyi bildi�i hususlardan biri, programlama dilinin kolay ö�renilmedi�i ve büyük özveri ve efor istemesidir. Bu yüzden, Javascript ö�renmeye ba�lamadan önce yaz�l�m dilini nerede kullanaca��n�za karar vermeniz gerekmektedir. Kendinizi web alan�nda geli�tirmek istiyorsan�z Javascript, HTML ve CSS’e tam anlam�yla hakim olmal�s�n�z.
Javascript ö�renirken kümülatif olarak ilerlemeli üstüne ekleye ekleye kendinizi geli�tirmelisiniz. Javascript ö�renmenizi kolayla�t�racak etkenlerden baz�lar� iyi �ngilizce bilgisine sahip olman�z, HTML, CSS ve C dillerini temel olarak bilmenizdir. Bu sebeple, e�er HTML ve CSS konusunda eksikleriniz varsa önce bunlar� kapatmal� ard�ndan Javascript’e geçmelisiniz.
Ad�m ad�m her konuyu kavrayarak Javascript dersleri almal� ve asla acele etmemelisiniz. E�er �ngilizce Java script dersleri alam�yorsan�z Javascript Türkçe derslerinden faydalanabilirsiniz. Bunlar�n yan� s�ra, Javascript kitap tercihi yapabilir gitti�iniz her yerde Java script kitab�n�zdan ders çal��abilirsiniz.
Javascript Framework Nedir?
Framework, yaz�l�m geli�tirirken i�inizi kolayla�t�ran ve projenizi daha h�zl� bitirmenizi sa�layan yap�lard�r. Framework, sayesinde fazladan kod yazman�za gerek kalmadan i�inizi halledebilir ve böylelikle i� süresinden tasarruf edebilirsiniz. Ayr�yeten, Framework’ler sürekli kullan�ld��� ve test edildi�i için güvenlidir.
Örne�in, bir e-Ticaret sisteminin giri� kodlamas�n� yap�yorsunuz. Bunun yerine, Java script Framework kullanarak haz�r yap�lardan birini tercih edebilir ve h�z kazanabilirsiniz. Framework kullanarak birkaç sat�rl�k kod ile projenizi bitirebilir ve geri kalan zamanda ba�ka projelere vakit ay�rabilirsiniz.
Framework kullan�rken dikkat etmeniz gereken hususlardan biri de do�ru ve stabil çal��an framework’ü seçmenizdir. Bu yüzden, seçti�iniz framework olgun olmal� ve halihaz�rda destek almas� gerekmektedir. Yaz�l�mc�lar taraf�ndan en çok tercih Framework’lerden baz�lar� JQuery, AngularJS, VueJS, ReactJS, TypeScript ve NodeJS’tir.
Web Sitesine Javascript Nas�l Eklenir ?
Bir web sayfas�na Javascript kodu eklemek için 2 yöntem kullan�l�r: dahili ve harici. Dahili bir �ekilde Java script eklemek için etiketi kullanman�z gerekmektedir.etiketi ise kodlar�n biti�ini belirtir.
Web sayfas�na harici bir �ekilde Java script eklemek için kodlar� .js uzant�l� dosyaya kaydetmelisiniz. Bunun için kodlar� ba�ka bir dosyaya yazd�ktan sonra uzant�s�n� .js olarak seçmeli ve ard�ndan dosyas�n�n ismini web sayfas� kodlar�nda belirtmelisiniz. Örne�in; kaydetti�iniz dosya isminin example.js oldu�unu varsayarsak �eklinde kod yazman�z gerekecektir.
Yaz�l�mc�lar taraf�ndan en çok tercih edilen yöntem harici olarak Javascript kodlar� eklemektir. Harici olarak eklendi�i takdirde karma��kl��a sebebiyet vermez. Kodlarda de�i�iklik yapmak istedi�iniz takdirde daha kolay yapabilirsiniz. Ayr�yeten, veri taban�ndan bilgi çekilerek güncellenen sayfalar daha h�zl� aç�l�r.
Javascript Fonksiyonlar�
En k�sa tan�m�yla fonksiyon, kod öbe�idir. Fonksiyonlar, kod kirlili�ini önler ve yaz�l�mc�n�n i�ini oldukça kolayla�t�r�r. Geli�tirdi�iniz projede bir kod öbe�ini birden fazla yerde kullanmak istiyorsan�z fonksiyon kullanman�z halinde 1 sat�rl�k kod ile tüm bunlar�n üstesinden gelebilirsiniz.
Örne�in, bir Javascript error mesaj�n� fonksiyon olarak tan�mlaman�z halinde, projenin istedi�iniz yerinde kullanabilirsiniz. Böylelikle, kullan�c�ya hata mesaj� vermeniz gereken her yerde, uzun kod blo�u yazman�za gerek kalmaz. Fonksiyon tan�mlad�ktan sonra, istedi�iniz yere fonksiyonu ça��r�p kullan�rs�n�z.
Fonksiyonlar, parametreli ve parametresiz olmak üzere 2 ana s�n�fa ayr�l�r. Parametresiz fonksiyonlar�, bir veriye ihtiyaç duymadan kullanabilirsiniz. Çünkü, parametresiz fonksiyonlarda gereken parametreleri kullan�c� belirler. Parametreli fonksiyonlar ise ad�nda da belirtildi�i üzere parametrenin kodun içinde oldu�u fonksiyonlard�r. Örne�in, 5 ile 5’i çarpaca��n�z bir fonksiyonda, say�lar� fonksiyonun içinde belirtmeniz gerekir.
Java script’te kendiniz tan�mlayabilece�iniz fonksiyonlar�n yan� s�ra haz�r fonksiyonlar da yer al�r. Mutlaka ihtiyaç duyaca��n�z haz�r fonksiyonlardan baz�lar�n� a�a��da bulabilirsiniz.
Escape fonksiyonu
�stedi�iniz bir karakter dizisini Universal Code format�nda �ifreler. Escape fonksiyonu genellikle URL dizilerini �ifrelemede kullan�l�r. Örne�in; Document.write(escape(“Xdizayn S�n�rs�z Web tasar�m Sunar!”));
Escape fonksiyonunda �ifrelenen diziyi geri dönü�türmek istedi�inizdeyse unescape() fonksiyonunu tercih edebilirsiniz. Örnek olarak yukar�da escape() fonksiyonuyla Universal Code format�na dönü�türdü�ümüz diziyi geri dönü�türmek için “ document.write(unescape(“Xdizayn%20S%u0131n%u0131rs%u0131z%20Web%20Tasar�m%20Sunar%21”));” kod sat�r�n� kullan�lmas� gerekecektir.
Bir di�er önemli haz�r fonksiyon ise eval fonksiyonudur. Eval fonksiyonu ile istedi�iniz bir de�i�ken türünü dönü�türebilirsiniz. Bu sayede 2 farkl� de�i�ken türünde i�lem yapabilirsiniz.
Örne�in, Z ve X de�i�kenleriniz olsun. Z de�i�keniniz number veri türündeki 5’i saklas�n, X de�i�keniniz ise string veri türünde 10’u tutsun. Bu 2 farkl� veri türündeki de�i�keni toplamak için kullanman�z gereken kod blo�u �u �ekildedir; document.write(z + eval(x)); .
parseInt ve parseFloat fonksiyonlar� ise eval fonksiyonuna benzerdir. ParseInt fonksiyonu istedi�iniz veriyi Int veri türüne dönü�türmenizi sa�lar. parseFloat ise veriyi kesirli say� tipine dönü�türür.
Yukar�da belirtilen Z verisini s�ras�yla Int’e ve Float’a dönü�türelim. ParseInt fonksiyonunu kullanarak Int’e dönü�türmek için; var z = parseInt(“5”). ParseFloat haz�r fonksiyonuyla kullanmak için; var z = parseFloat(“5”) �eklinde kullan�lmal�d�r.
Javascript Trim fonksiyonu, string veri türünde bulunan bo�luklar� silmede kullan�l�r. Örne�in, bir kullan�c�, yanl��l�kla bo�luk eklemi�se trim fonksiyonu yard�m�yla bu bo�luk silinir.
Örne�in; var str = ” Türkiye’nin Web Tasar�m Markas� “;
alert(str.trim());
Yukar�daki örnekte bulunan bo�luklar trim fonksiyonu sayesinde silinir ve “Türkiye’nin Web Tasar�m Markas�” �eklinde ç�kt� verir.
